Trong năm 2019, các FTA và các hiệp định lớn như CPTPP và Hiệp định thương mại VN - EU được thực thi sẽ tạo nhiều ưu đãi về thuế có khả năng làm nảy sinh vấn đề về nhập siêu. Đây sẽ là thách thức lớn cho nền kinh tế Việt Nam năm 2019. Ngưỡng nào cho tăng trưởng xuất khẩu trong các nhóm ngành đang là bài toán cần suy tính.

Nhập siêu sẽ quay lại trong năm nay?

Tổng cục Hải quan vừa mới đưa ra thống kê sơ bộ, trong 15 ngày đầu năm, kim ngạch xuất khẩu đạt 9,2 tỷ USD, giảm nhẹ 71 triệu USD so với cùng kỳ 2018. Tuy nhiên, nhập khẩu đạt gần 10,2 tỷ USD, tăng mạnh 646 triệu USD so với cùng kỳ 2018. Như vậy, trong nửa tháng đầu năm nền kinh tế đã nhập siêu gần 1 tỷ USD.

Nhập siêu quay lại với con số giật mình trong vòng nửa đầu tháng 1 và được lý giải là do kim ngạch xuất khẩu thấp hơn cùng kỳ, trong khi nhu cầu nhập khẩu hàng hóa cho dịp Tết tăng lên về lượng và giá trị, dẫn đến cán cân thương mại thâm hụt. Đáng chú ý ở nhóm hàng điện thoại đã giảm kim ngạch xuất khẩu (giảm hơn 800 triệu USD) so với cùng kỳ 2018, chỉ đạt gần 1,3 tỷ USD, kéo theo kim ngạch xuất khẩu giảm mạnh. Các mặt hàng xuất khẩu giảm tương đối khác có máy tính, điện tử và linh kiện.

Nhập siêu quay lại dường như cũng trùng với dự báo của Bộ Công Thương chỉ trong vài ngày trước. Bộ Công Thương đã dẫn ra các số liệu để đánh giá xuất khẩu năm 2019 của nước ta sẽ gặp nhiều khó khăn hơn. Xuất siêu cao có thể không được duy trì trong năm nay do nhiều khó khăn có thể thấy trước. Xuất khẩu có thể không nối tiếp được đà xuất siêu kỷ lục của năm 2017-2018 mà sẽ đảo chiều, bên cạnh đó, nhập siêu dự báo sẽ trở lại với khoảng 3 tỷ USD.

Theo Bộ Công Thương, khó khăn đến từ nhu cầu nhập khẩu trong năm 2019 sẽ tăng cao do xuất khẩu được dự báo vẫn sẽ tăng trưởng ở những nhóm ngành mà Việt Nam còn phụ thuộc vào nguyên vật liệu, máy móc thiết bị, linh kiện phụ tùng phải nhập khẩu từ quốc gia khác.

Mặt khác, năm 2019 và vào những năm tiếp theo, khi các FTA và các hiệp định lớn như CPTPP và Hiệp định thương mại VN-EU được thực thi, sẽ tạo ra làn sóng đầu tư mới vào nước ta ở những doanh nghiệp trong nước lẫn ngoài nước để tận dụng cơ hội của các thị trường này. Do đó, việc nhập khẩu công nghệ, máy móc, thiết bị phục vụ cho các dự án và mua nguyên vật liệu cho sản xuất sẽ gia tăng. Như vậy, cán cân thương mại có thể đảo chiều từ xuất siêu sang nhập siêu.

Bộ Công Thương dự kiến kim ngạch xuất khẩu 2019 khoảng 265 tỷ USD, tăng 8-10% so với năm trước. Kim ngạch nhập khẩu khoảng 268 tỷ USD, tăng khoảng 11,7%. Nhập siêu ước khoảng 3 tỷ USD.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường đánh giá, trong năm qua ngành công nghiệp và nông nghiệp đều được mùa. Chưa bao giờ xuất khẩu đạt tới 245 tỷ USD như trong năm 2018 dưới bối cảnh xuất khẩu toàn cầu suy giảm, khi có hơn 30 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD. Xuất siêu năm 2018 lên tới 7,2 tỷ USD là con số rất lớn với kinh tế nước ta. Nhưng, dự báo năm 2019 sẽ rất khó khăn sau thành công của năm 2018.

• Tìm hiểu thêm: Kinh tế Việt Nam với những kỷ lục ấn tượng trong năm 2018

Xuất khẩu đã đến ngưỡng tăng trưởng?

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường “Chỉ tiêu hiện đã đạt cao rồi, giờ cao hơn là rất khó trong bối cảnh thương mại toàn cầu rất bất ổn. Chiến tranh thương mại chưa trở lại bình thường, Brexit còn đang chưa ngã ngũ... là các khó khăn có thể thấy cho hoạt động công-nông nghiệp 2019”.

Bàn về khó khăn của xuất khẩu dệt may, ông Cao Hữu Hiếu, GĐ Điều hành Tập đoàn Dệt may VN (Vinatex) dự báo tăng trưởng ngành dệt may năm 2019 vẫn sẽ rất khó lường. Chiến tranh thương mại nếu có việc áp thêm 15% thuế thì sẽ rất khốc liệt.

Để chuẩn bị, Vinatex đã phải điều chỉnh các chỉ tiêu với mức tăng trưởng 8-9%. Theo ông Hiếu, đặt mục tiêu xuất khẩu khoảng 40 tỷ USD, song cần nhìn thẳng vào việc không thể đòi hỏi tăng trưởng mãi được. Phải chấp nhận có những năm không có tăng trưởng. Ấn Độ và Bangladesh năm 2018 tăng trưởng âm là bài học. Năm 2019, Vinatex không mở rộng đầu tư mà chỉ tập trung đầu tư chiều sâu, thay thế máy móc theo kế hoạch định kỳ.

Ngân hàng UOB (Singapore) dự báo về triển vọng tăng trưởng GDP và xuất khẩu của Việt Nam năm 2019 trong báo cáo mới nhất như sau: kinh tế sẽ đạt mức tăng trưởng 6,7%, giảm nhẹ so với mức 7,1% năm qua. Hoạt động đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng giao thông và năng lượng vẫn là các động lực tăng trưởng quan trọng. Tuy nhiên, yếu tố thời tiết không thuận lợi có thể tác động tiêu cực đến sản lượng nông nghiệp và khai thác khoáng sản. Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung kéo dài cũng có thể ảnh hưởng lớn tới Việt Nam.

GĐ quốc gia World Bank tại Việt Nam, ông Ousmane Dione cho biết đã nâng dự báo tăng trưởng của Việt Nam năm 2019 trong báo cáo mới nhất. Việt Nam cần thực hiện nhiều việc để duy trì mức tăng trưởng bền vững. Tập trung không chỉ ở con số mà còn ở chất lượng thực hiện cải cách. Đơn cử như chất lượng giáo dục, đầu tư nhất là các cải cách, sáng tạo trong kỷ nguyên số nhằm nâng Việt Nam lên tầm cao mới.

Theo ông Ousmane Dione “Việt Nam hoàn toàn có thể lựa chọn đầu tư nước ngoài có chất lượng cao, đòi hỏi hàm lượng khoa học kỹ thuật cao. Cần tập trung vào hi-tech, lao động chất lượng cao. Về nông nghiệp cần các mặt hàng có chất lượng xuất khẩu cao hơn. Việc EU rút thẻ vàng với thủy sản Việt Nam cũng là lời cảnh báo”.

Đối với các thách thức trong xuất khẩu, tại hội nghị triển khai nhiệm vụ năm 2019 của Bộ Công Thương, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhận định nếu Bộ Công Thương không có chính sách tạo sự đột phá cho công nghiệp hóa ở Việt Nam (chỉ đang chiếm 0,2% toàn cầu, thấp hơn Trung Quốc 100 lần và Thái Lan 5 lần) cũng như giải bài toán thu hút vốn từ các tập đoàn đa quốc gia, kinh tế nước ta sẽ gặp nhiều khó khăn.

Theo Thủ tướng, ngành công thương đặt câu chuyện nhập siêu 2% (tương ứng 3 tỷ USD) năm 2019 không chấp nhận được trong bối cảnh năm 2018 nước ta xuất siêu kỷ lục đến 7,2 tỷ USD, gấp 3 lần so với 2017. Bộ Công Thương phải tổ chức thực hiện đảm bảo xuất siêu.

• Tìm hiểu thêm: Xuất khẩu Việt Nam chuẩn bị đón thêm 2 thành viên vào câu lạc bộ 10 tỷ USD trong năm 2019

Xem thêm:

>> Chứng khoán Việt có nhiều đòn bẩy và cơ hội để tiếp tục thu hút dòng vốn ngoại