Là ngành kinh doanh thiết yếu, có kết quả kinh doanh ổn định, khả năng sinh lời tốt và thực tế chứng minh, kinh tế càng phát triển thì nhu cầu sử dụng nước sạch ngày càng tăng. Thế nhưng, điều nghịch lý là nhà đầu tư lại ít để mắt đến cổ phiếu ngành nước.

Chịu cảnh thị trường “thờ ơ”

Trên sàn chứng khoán, tình trạng cổ phiếu nước bị “treo” thanh khoản không hiếm gặp. Đơn cử như cổ phiếu DNW (Cấp nước Đồng Nai) lên sàn UPCoM từ tháng 3/2016, nhưng thanh khoản bình quân vỏn vẹn vài trăm cổ phiếu một phiên, số phiên không có giao dịch chiếm phần lớn so với các phiên có giao dịch. Tình trạng cũng diễn ra tương tự với cổ phiếu CLW (Cấp nước Chợ Lớn, sàn HOSE), cổ phiếu GDW (Cấp nước Gia Định, sàn HNX).

Hàng chục cổ phiếu ngành cấp nước khác như CTW (Cấp thoát nước Cần Thơ, sàn UPCoM), TAW (Cấp nước Trung An, sàn UPCoM), THW (Cấp nước Tân Hòa, sàn UPCoM), BDW (Cấp thoát nước Bình Định), BGW (Nước sạch Bắc Giang), BPW (Cấp nước Bình Phước, sàn UPCoM)... thường xuyên trắng cả bên mua cũng như bên bán.

Duy có 2 mã giao dịch khá tích cực là TDM (Cấp nước Thủ Dầu Một, sàn HOSE) đạt khối lượng khớp lệnh bình quân 30 phiên hơn 154.000 đơn vị và BWE (CTCP Nước môi trường Bình Dương, sàn HOSE) đạt khối lượng khớp lệnh bình quân 30 phiên hơn 641.000 đơn vị.

Ngày 20/2/2019, Sở GDCK Hà Nội (HNX) thông báo không tổ chức phiên đấu giá cổ phần của 3 công ty nước do UBND tỉnh Nghệ An sở hữu, bao gồm Công ty CP Cấp nước Thái Hòa, Quỳnh Lưu và Diễn Châu theo kế hoạch là ngày 25/2/2019. Lý do là hết thời hạn đăng ký và đặt cọc đấu giá (15 giờ 30 ngày 18/2/2019), vẫn không có nhà đầu tư nào tham dự nên không đủ điều kiện để tổ chức phiên đấu giá.

Đầu năm đến nay, hàng loạt doanh nghiệp ngành này đã được đưa ra đấu giá phần vốn nhà nước theo kế hoạch thoái vốn, bán vốn nhà nước. Song số lượng nhà đầu tư quan tâm đến các công ty nước không nhiều, ngược lại với sự quan tâm, chú ý trong những đợt đấu giá của doanh nghiệp ở nhiều ngành nghề khác.

Cùng thời gian với 3 cuộc đấu giá bị hủy trên, đợt đấu giá cổ phần của UBND tỉnh Nghệ An tại công ty CP Cấp nước Cửa Lò dù kết quả có khá hơn, nhưng cũng chỉ được 3 nhà đầu tư đăng ký mua cổ phần, gồm 1 tổ chức và 2 cá nhân.

Trước đó, đợt đấu giá cổ phần công ty CP Cấp thoát nước Ninh Bình do UBND tỉnh Ninh Bình sở hữu cũng chỉ có 1 tổ chức và 3 cá nhân tham gia. Đợt đấu giá cổ phần Công ty Cấp nước và đầu tư xây dựng của tỉnh Đắc Lắc cũng chỉ thu hút 8 nhà đầu tư.

Hoạt động kinh doanh hiệu quả nhưng sao gặp phải tình trạng này?

Năm 2018, kết quả kinh doanh của hầu hết doanh nghiệp ngành nước đều khả quan khi có doanh thu và lợi nhuận tăng trưởng. Thậm chí có doanh nghiệp còn đột biến về lợi nhuận như công ty CP Cấp nước Đồng Nai hay công ty CP Cấp nước Thủ Dầu Một.



Công ty CP Cấp nước Đồng Nai (DNW) ghi nhận lợi nhuận ròng năm 2018 tăng gấp 2,7 lần dù doanh thu chỉ tăng nhẹ 6,1%. Bên cạnh diễn biến tỷ giá thuận lợi giúp khoản lỗ chênh lệch tỷ giá ghi nhận vào chi phí thấp hơn cùng kỳ, thì lợi nhuận tăng đột biến là nhờ biên lợi nhuận được cải thiện trong khi chi phí bán hàng giảm đáng kể so với năm 2017.

Công ty CP Cấp nước Thủ Dầu Một (TDM) đạt doanh thu 286,2 tỷ đồng tăng 45,3% so với năm 2017 và lãi ròng đạt 149,6 tỷ đồng tăng 98,1%. Nguyên nhân do sản lượng tiêu thụ của Nhà máy nước Dĩ An và Bàu Bàng tăng cao theo nhu cầu sử dụng của những doanh nghiệp trong khu vực. Biên lợi nhuận gộp đạt 64,5%. Tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản (ROA) và trên vốn chủ sở hữu (ROE) bình quân đạt 7,83% và 15,86%.

Công ty CP Cấp nước Gia Định (GDW), vừa lên sàn HOSE vào tháng 12/2018, tuy doanh thu năm 2018 chỉ tăng 2,9%, nhưng nhờ biên lợi nhuận gộp cải thiện, đạt 38,6% nên lợi nhuận ròng tăng đến 30% so với năm 2017. ROA và ROE năm 2018 lần lượt đạt 7,46% và 13,7%.

Như vậy, hầu hết các công ty nước đang có biên lợi nhuận gộp khá hấp dẫn, đều đạt 30 - 40% trở lên.

Bên cạnh đó, tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu (ROE) và tổng tài sản (ROA) cũng khả quan. Nhiều công ty có ROE trên dưới 15%, gấp đôi so với lãi suất ngân hàng hiện tại. Cơ cấu vốn an toàn khi tỷ lệ nợ vay trên tổng tài sản thấp, dòng tiền hoạt động kinh doanh và tỷ lệ tiền mặt dồi dào nên các doanh nghiệp giữ được chính sách cổ tức tiền mặt đều đặn...

Rõ ràng những yếu tố trên rất hấp dẫn đối với dòng tiền đầu tư, vậy vì lý do gì mà cổ phiếu nước hầu như bị thị trường lãng quên.

Theo các chuyên gia phân tích, với đặc thù xuất phát điểm là đơn vị nhà nước, mỗi doanh nghiệp thường chỉ phụ trách cung cấp nước sạch cho một vài quận, huyện thuộc các tỉnh, thành phố dẫn đến địa bàn kinh doanh của các công ty cấp nước giới hạn, đồng thời quy mô tài sản, nguồn vốn khá thấp, thường chỉ dưới vài trăm tỷ đồng, phần nào kém hấp dẫn trong mắt những nhà đầu tư lớn.

Ngoài ra, vì là ngành kinh doanh thiết yếu, nhà nước quản lý giá cả khá chặt chẽ, nên mức tăng giá hàng năm thường chỉ bù đắp được mức tăng của tỷ lệ lạm phát, và đa phần đều không đầu tư ngoài ngành nên doanh thu-lợi nhuận của các doanh nghiệp khó đột biến.

Bên cạnh các yếu tố vừa đề cập như đặc thù quy mô nhỏ, thiếu tính đột biến, không tạo ra được sóng ngành để thị trường chú ý thì yếu tố địa phương trong hoạt động kinh doanh cũng khiến các công ty cấp nước bị hạn chế sự nhận biết của nhà đầu tư khu vực khác, đặc biệt là khi các công ty chưa chú trọng đến hoạt động quảng bá thương hiệu.

Do có cổ đông lớn nhà nước chi phối nên lượng cổ phiếu tự do chuyển nhượng lưu hành ít. Các yếu tố hiện hữu như chỉ tiêu sinh lợi tốt, cơ cấu vốn an toàn, cổ tức tiền mặt cao càng làm cho cổ đông nắm giữ dài hạn, điều này dẫn đến thanh khoản cổ phiếu đã thấp lại càng thấp hơn.

Cửa sáng đang mở ra



Trong một giai đoạn dài hầu như bị thị trường lãng quên, thì với việc đẩy mạnh cổ phần hóa, bán vốn nhà nước tại các doanh nghiệp nhà nước, bao gồm cả các doanh nghiệp ngành nước, triển vọng cho cổ phiếu và công ty cấp nước được nhận định đang có sự thay đổi.

Phần nữa xuất phát từ việc ngày càng có nhiều nhà đầu tư lớn nhìn thấy sức hấp dẫn của ngành kinh doanh thiết yếu, có nhiều yếu tố mang tính độc quyền, triển vọng tăng trưởng tốt nên đã tích cực thâu tóm, sáp nhập (M&A) doanh nghiệp ngành nước, tăng cường đầu tư tạo nên các doanh nghiệp quy mô lớn hơn, hấp dẫn nhà đầu tư hơn. Các nhà đầu tư đáng chú ý vào ngành nước như công ty CP Nhựa Đồng Nai (DNP), công ty CP Cơ điện lạnh (REE),...

Đối với Nhựa Đồng Nai, là công ty trong lĩnh vực sản xuất ống nhựa xây dựng và bao bì, kinh doanh nguyên vật liệu, phụ gia ngành nhựa, riêng mảng kinh doanh phụ kiện cho cấp thoát nước chỉ có tỷ trọng nhỏ. Kể từ năm 2014, DNP đã tăng vốn mạnh qua các đợt phát hành cho cổ đông hiện hữu, phát hành riêng lẻ, tăng vốn từ nguồn lợi nhuận giữ lại để thực hiện đầu tư vào lĩnh vực cung cấp nước sạch.

Tính đến hết năm 2018, DNP đã sở hữu hơn chục công ty nước dưới dạng công ty con, liên kết, đầu tư tài chính ở các tỉnh từ Nam ra Bắc như công ty CP Bình Hiệp, Nhà máy nước Đồng Tâm, công ty CP Cấp thoát nước các tỉnh Long An, Cần Thơ, Tây Ninh, Cà Mau, Bắc Giang,...

Tại Cơ điện lạnh REE, ngành nước hiện là một trụ cột đầu tư với 1 công ty con, 7 công ty liên kết và nhiều khoản đầu tư dài hạn khác đến cuối năm 2018.

Cái doanh nghiệp ngành nước khi thoát bóng nhà nước thì không chỉ tăng sức cầu của cổ phiếu trên TTCK, tăng sự cạnh tranh giữa nhà đầu tư, tạo nên đột biến trong giao dịch, cũng như chính hoạt động kinh doanh, quy mô của các doanh nghiệp cũng đang dần thay đổi. Kỳ vọng với sự năng động, linh hoạt của quản lý tư nhân sẽ khai thác tốt hơn các tài sản hiện hữu, cải thiện hiệu quả kinh doanh.

Nhất là khi các công ty nước hiện có quỹ tiền mặt khá dồi dào, có thể dùng đầu tư nâng cao công suất hay đầu tư nhà máy, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ ngày càng cao của người dân và doanh nghiệp. Cũng có thể là đầu tư vào những lĩnh vực đang “hot” như bất động sản khi khá nhiều doanh nghiệp đang có lợi thế sở hữu vị trí đất đai thuận lợi ở các địa phương.

Những yếu tố trên là thay đổi quan trọng giúp cổ phiếu nước hấp dẫn nhà đầu tư hơn thời gian tới, cùng với các lợi thế sẵn có đến từ đặc thù lĩnh vực hoạt động kinh doanh.

Hiện đại hóa ngành cấp nước là một trong các mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ mà Chính phủ đã cam kết bởi lĩnh vực này luôn chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội.

Thực tế chứng minh, kinh tế càng phát triển thì nhu cầu sử dụng nước sạch ngày càng tăng, chính vì vậy nước sạch là mặt hàng thiết yếu. Thêm vào đó, nguồn nước ngầm, nước bề mặt ngày càng cạn kiệt và ô nhiễm, khi đó nhu cầu sử dụng nước trong tự nhiên được thay thế bởi các nguồn nước sạch từ các doanh nghiệp cấp nước cung cấp.

Tốc độ đô thị hóa và công nghiệp hóa của các tỉnh thành cả nước ngày càng cao, đặc biệt là các khu công nghiệp năng động và có quy mô lớn ngày càng tăng trưởng. Đồng thời, các cao ốc, văn phòng,... tiếp tục gia tăng, cùng với sự ổn định của nền kinh tế vĩ mô và xu thế đi lên chung của nền kinh tế chắc chắn sẽ là động lực để các ngành nghề nói chung và ngành cấp nước nói riêng phát triển.

Xem thêm:

>> Thị trường smartphone bão hòa, các ông lớn phân phối công nghệ chuyển hướng sang FMCG